ضرورت محبت به والدین

محبت و مهربانی با پدر و مادر، امری است که عقل و شرع به ضرورت آن اقرار می کنند. خداوند مهربان در قرآن مجید می فرماید: وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ (اسراء: 24) از روی محبت و مهربانی، بال فروتنی را برای پدرو مادرت فرود آور.

بی تردید، اگر انسان به زحمت ها و رنج های بی شائبه والدین توجه کند، هرگز نیکی های آنان را از یاد نمی برد. امام زین العابدین علیه السلام می فرماید: حق مادرت آن است که بدانی، او به گونه ای تو را حمل کرد که هیچ کس کسی را چنین حمل نکرده است و چنان ثمره ای از قلبش را به تو داده است که هیچ کس به کسی نمی دهد. او با جوارحش تو را حفظ کرده و هراسی از آن نداشته است که با وجود گرسنگی، تو را سیر و با وجود تشنگی، تو را سیراب کند و تو را بپوشاند. در حالی که خود برهنه است، خویشتن را در آفتاب، سایبان تو سازد و از برای تو از خواب دست کشد و تو را از گرما و سرما حفظ کند تا برای او باقی بمانی و تو نمی دانی سپاسش را به جای آری، مگر به یاری و توفیق الهی.

اگر شخصی کوچک ترین نیکی و احسانی در حق انسان به جای آورد، عقل تشکر و قدردانی از او را لازم می داند، حال با توجه به این که پدر و مادر سمبل نیکی و احسان به فرزند هستند و از جان خود برای پرورش او مایه می گذارند، سزاوارترین انسان ها برای احترام و قدردانی اند.

خوش زبانی و خوش رفتاری با والدین

بهترین راه برای ابراز محبت به پدر و مادر، نرم گویی و خوش زبانی با آنهاست. پیشوایان معصوم علیهم السلام که بزرگ ترین مربیان بشری هستند، تندی به پدر و مادر را نهی کرده اند و حتی صدای ما نبایداز صدای آنان بلند باشد چه رسد به این که خدای ناکرده با آنان به زشتی سخن بگوییم که سخن زشت و ناسزا گفتن به والدین، از گناهان کبیره است. امام صادق علیه السلام سفارش کرده است: «حتی» هنگامی که پدر و مادرتان شما را می زنند، شما از درگاه خدا برای آن دو طلب غفران و بخشش کنید.» باز همان حضرت می فرماید: اگر پدر و مادر صدایشان را بلند کردند شما صدایتان را آهسته کنید و با آرامش با آنان سخن بگویید.» حتی نباید پدر و مادر را به نام کوچک صدا بزنند. نگریستن از روی مهربانی و عطوفت به صورت والدین، عبادت است. امام صادق علیه السلام می فرماید: «هیچ گاه چشمانت را از نظر کردن به والدین پر مکن، مگر با رحمت و مهربانی.» خداوند در قرآن کریم در توصیه ای نیکو به همه آدمیان می فرماید: «وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریمًا؛ با آنان با احترام سخن بگوی. (اسراء: 24) پس اگر می خواهیم محبت خود را به آنان اظهار کنیم و سپاس گزار و قدردان آنان باشیم، این سخن امام را به خود تلقین کنیم که: «در همه حال سپاس گزار والدین باشید، حتی در مواقعی که گفتار و کردار والدین مطابق میلتان نباشد». مطیع بودن در قبال پدر و مادر نشان دهنده محبت به آنهاست.

رعایت حرمت والدین

از آیه ها و روایت های تربیتی برمی آید که احسان به پدر و مادر در همه حال لازم است. هرگاه یکی از پدر و مادر یا هر دو آنان پیر شوند، فرزند باید متکفل امور آنان باشد، نه اینکه اداره امور آنان را به دیگران بسپارد و خود از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کند. سپردن والدین پیر به خانه های سالمندان، خلاف مقتضای انسانیت و وجدان بشری است. پدر و مادر، تنها محتاج خوراک، پوشاک و خدمات معمولی و مادی نیستند، بلکه نیازمند محبت و دست گیری و مهربانی اند و این نیازمندی آنان، در خانه سالمندان و آسایشگاه ها تأمین نخواهد شد. هیچ فرزندی هرگز نباید از نگه داری و خدمت رساندن به پدر و مادر، اظهار انزجار و خستگی کند. البته نیکی به والدین، نباید تنها در زمان حیات و زندگی آنان باشد، بلکه پس از مرگ آن عزیزان نیز باید احسان به آنها را ادامه داد. رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده است: »سرور نیکوکاران در روز قیامت، مردی است که بعد از فوت والدین، به آنان نیکی کرده است«.

نیکی به پدر و مادر پس از مرگ، به صورت استغفار برای آنان، نماز خواندن، صدقه دادن، حج نمودن، روزه گرفتن از طرف آنان، ادای دین و اطعام فقرا تجلی می کند. چنان که احترام گذاشتن به آنان در زمان حیات نیز با کارهایی چون پیش قدم نشدن از آنان، ننشستن پیش از آنان، بلند شدن در مقابل آنان، فرو بردن خشم و ناراحتی خود، صدای خود را بلند نکردن و نخواندن آنان با اسم کوچک شکل می گیرد.

گنبدت از هر کجای شهر سوسو می کند

دست هر آشفته ای را پیش تو رو می کند

در لباس خادمان مهربانت، آفتاب

صبح ها، صحن حرم را آب و جارو می کند

ماه هر شب کنج بست "شیخ حر عاملی"

یاد معصومیت آن بچه آهو می کند

یاد معصومیت آن بچه آهو ...یاد تو

کوچه های شهر را لبریز "یا هو " می کند

باد، هم مثل نگهبان درت... بدو ورود

غصه را از شانه های خسته، پارو می کند

عطر نابی می وزد از کوچه باغ مرقدت

هر که می آید حرم ... این عطر را بو می کند

×××

...خادمی می گفت که... آقا به وقت بدرقه

دست زائر را پر از گل های شب بو می کند

حجتالاسلام و المسلمین حسن کمالی، کارشناس مسائل مذهبی در گفتگو با خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به چگونگی آموزش نماز به کودکان گفت: برای اینکه یک فریضه دینی مانند نماز خواندن در فرد نهادینه شود باید کارهای فراوانی در ابعاد مختلف انجام شود. نخستین گام در مسیر آموزش نماز این است که خود پدر و مادر، نماز را با توجه و به موقع بخوانند.

وی افزود: زمانی که  پدر و مادر نماز می خوانند، فرزندان سعی می‌کنند ادای آن ها را در بیاورند و مانند آنها سجده کنند، قنوت بگیرند و غیره. این همانندسازی بچه ها به این دلیل است که پدرو مادر الگوی اصلی آنان در این سن هستند.

کمالی اظهار داشت: به مرور زمان و با تکرار این کارها فرزندان خود به خود چگونه نماز خواندن را یاد می‌گیرند و به حقیقت نورانی این عمل پی می‌برند. بنابراین پدر و مادر ها نقش اصلی در نماز خواندن فرزندان دارند.

وی یادآور شد: گام بعدی در مسیر آموزش نماز تشویق کردن است، یعنی فرزندان در خانه و مدرسه به نماز خواندن تشویق شوند نه مجبور. این کار کودکان را از اهمیت و ارزش این عمل آگاه می‌سازد.

این کارشناس مسائل مذهبی ادامه داد: زمانی که فرزندان کمی بزرگتر شوند و به سن تکلیف برسند، عملکرد والدینشان را ارزیابی می کنند. آنها می بینند که این نماز خواندن پدر و مادرشان چه نتیجه ای در زندگی آنها داشته است.

کمالی گفت: زمانی که انسان نماز را سبک نشمارد و به آن اهمیت دهد، خداوند به آن فرد رحمت، برکت، آرامش و خیلی نعمت های دیگر عطا می کند. وقتی پدر و مادر نماز را به خوبی بپا می دارند خداوند ثمره این کار را به زندگی آنها عطا می کند و بچه ها با دیدن این نتایج، به سمت نماز و دیگر فرایضه های دینی گرایش پیدا می کنند. 

وی با اشاره به اینکه بسیاری از پدر و مادر ها نماز می خوانند اما فرزندانشان این کار را نمی کنند، اظهار کرد: وقتی پدر و مادر نماز می‌خوانند اما فرزندان این کار را انجام نمی دهند، نشان می دهد که فرایند آموزش ناقص انجام شده است. برای نمونه پدر و مادر همیشه دیر نماز می خوانند و یا نماز خواندن در اولویت کار هایشان نیست و ابتدا به کار های دنیایی می پردازند و بعد نماز می خوانند، در این شرایط بچه ها تصور می کنند که این عمل واجب اهمیت چندانی ندارد.